Erica, Ceramiek- en aardewerkfabriek

Naam: 
Erica, Ceramiek- en aardewerkfabriek
Plaats: 
Hoogezand
Nationaliteit: 
Nederland
Werkperiode: 
1932 - 1976
Geschiedenis bedrijf: 

Op 9 April 1932 werd in Hoogezand de Ceramiek- en Aardewerkfabriek. ERICA ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Er waren toen drie firmanten, de gebroeders Geert Nijborg (aangifte fout) en Jelte Nijburg en Fritz Rehfeld. Er werd aan de Kielsterstraat, later Kerkstraat, een fabriekspand betrokken waarin voorheen de conservenfabriek Erica gehuisvest was, welke naam door de nieuwe fabrikanten werd overgenomen. In 1935 werd aan de Eendrachtsweg een nieuwe fabriek gebouwd waar Paulus Marinus Happel uit Gouda verantwoordelijk was voor de nieuwe en voor die tijd moderne vormgeving. Met zijn 45 werknemers was Erica hiermee gelijk ook een geduchte concurrent geworden van de in Ruischerbrug gevestigde keramiekfabriek ADCO. Nadat de nieuwe fabriek was betrokken ontstaat er een conflict tussen de Gebroeders Nijborg / Nijburg en Rehfeld. Op naam van de vrouw van Rehfeld opent hij in het dan leegstaande fabriekspand aan de Kielsterstraat onder de naam IRENE een eigen keramiekfabriek. Deze fabriek was vooral toeleverancier voor de groothandel en voorzag zijn aardewerk niet met eigen fabriekslogo. Hierdoor is ook niet duidelijk wat nu Irene aardewerk is. Vermoeden is dat veel aardewerk onder de handelsnaam WENCO op de markt kwam. Merendeels ging het hier om een productie die veel weg had van de producten die ADCO en ERICA op de markt bracht, en waar dan gemakshalve geen naam op kwam. IRENE was ook leverancier van modern keuken gebruiksgoed voor het warenhuis van de  Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam, kortweg HEMA. De vele rechtszaken van de Gebroeders Nijborg / Nijburg tegen Rehfeld duurde tot aan het uitbreken van de oorlog. Rehfeld was naast oprichter en voormalig mede eigenaar van ERICA vroeg werknemer van ADCO. De moderne vormgeving van de ADCO en ERICA is naar alle waarschijnlijkheid aan hem toe te schrijven. IRENE ging in 1954 over in handen van CONFIDO. Dankzij zijn vrouw die de fabriek op haar naam had was Rehfeld officieel geen eigenaar. Bij zijn vertrek bij ERICA was hem namelijk ten strengste verboden hen te beconcurreren. Naar zeggen van oud medewerkers, was hij altijd wel ergens te vinden in de IRENE fabriek, druk doende met het draaien en ontwerpen van nieuwe modellen potten en vazen. De gebroeders Nijborg / Nijburg huurde zelfs spionnen in om te kunnen bewijzen dat hij hen wel beconcurreerde. Maar misschien waren de nieuwe ontwerpen van  Rehfeld daarbij dan gelijk een leuke bijvangst. Bij de overname door CONFIDO was hij 63 jaar. In 1967 is hij in zijn woonplaats Hoogezand overleden.
Met de opkomst van deze Groninger aardewerk fabrieken en hun moderne eenvoud in vormen en versieringen was enerzijds een nieuwe markt ontstaan, anderzijds verdrong het de vaak uitbundige tierlantijn pottenbakkerijen. Bij de beroemde bakkerij Westraven te Utrecht kregen hun meest eenvoudige producten waaronder hun witte bloempotten veelal als tweede naam (model) ‘Erica’. Al kunnen deze potten niet echt de concurrentie aan met die van ERICA uit Hoogezand omdat  ter vergelijking  met een echte Erica deze potten een zeer vereenvoudigt Utrechts “model Erica” van de ERICA zijn. Los daarvan was Westraven in haar moderne wat bontere vormen al wel een stap verder. Een ander zeer eigen model uit de Erica fabriek die veel aftrek vond was de zogenaamde boomschors bloempot in diverse kleuren van bruin tot groen. Maar ook dat succes was niet voldoende om de vraag naar plastic potten, met hun nog fellere kleur en strakkere vorm het hoofd te kunnen bieden. Zo modern als ze waren in hun kleur en vorm haalde de moderne tijd haar dan toch in. En dat plastic potje kon je ook niet zo snel breken. Het was in verhouding ook goedkoper en makkelijker te produceren. Hiermee verdween een laatste stukje unica productie. Want in deze meest nog ambachtelijke fabrieken kwam geen pot gelijk aan de ander de oven uit. Hierdoor is de ERICA en de ADCO nu wel een geliefd verzamel object boven dat  plastiek potje, en in verhouding tot het bontere antiek ook nog wel betaalbaar gebleven (tekst met dank aan Martijn Lagerwerf). De heer Rijskamp is de laatste directeur bij Erica.

Afbeeldingen: luchtfoto Ceramiek- en Aardewerkfabriek Erica (bron facebook); het bedrijf aan de Eendrachtsweg (bron Beeldbank HS); ìnpakafdeling (bron mlagerwerf.worldpress.com); bloempot en signatuur (bron Vindingrijk Kringloop).